In november 2022 bracht ik een bezoekje aan het Nationaal Archief. Ik was benieuwd wat daar te vinden was over Zalmvisserij Oranje Nassau. Mijn aandacht werd vooral getrokken door een kaart uit 1873, waarop de visserij te zien is.
De informatie die in het Nationaal Archief te vinden is, komt van de Dienst Domeinen. Door de Nederlandse staat werden de zalmvisserijen namelijk verpacht. Er zijn stoffige boeken te vinden met moeilijk leesbare correspondentie. Krullerige handschriften en brieven in archaïsche taal – ik heb een heel nieuw respect opgedaan voor historici! De informatie betreft bijvoorbeeld het voldoen van pacht en de omschrijving van het exact te verpachten gebied.
Het is in die context dat de kaart opduikt. De kaart is gemaakt, omdat er een verzoek werd ingediend de zegenkade te verlengen. Ik vond hem na wat zoeken een in een map met andere kaarten van de Dienst Domeinen. Ongeveer 70 cm breed, en – uiteraard – met de hand getekend.
De kaart (1:2500) toont een gebiedje aan de zuidoever van de Nieuwe Maas dat niet meer bestaat: nu is hier de Tweede Petroleumhaven. In 1873 waren hier nog de ‘Kikkershilsche Gorzen’ (prachtige naam!) en ‘Nieuw Smalland’.
Wat leuk is, dat je goed kunt zien wat het karakter van het gebied toen was. Een getijdengebied, dat er met eb en vloed heel anders uitzag. Er is sprake van ‘biesland’, ‘rietland’ en ‘gorzen’. De ‘slijkrand bij laag water’ staat ook aangegeven. Ook is er ‘boschhakhout’ wat verder landinwaarts.
Van de zalmvisserij zelf is de voorgestelde zegenkade zichtbaar (in rood), een paar keten en twee keer een rad om het zegennet binnen te halen. Verder staat de droogplaats voor de netten aangegeven en nog twee gebouwtjes, waaronder een ‘loods’.
Volgens de archieven werd de aanvraag goedgekeurd en werd het gebied vervolgens gepacht door de heer Quakernaat van Spijk. Later ging de dagelijkse leiding naar Aart de Jong, mijn betovergrootvader. Hij werd de zegenbaas van zalmvisserij Oranje Nassau.
In dezelfde map vond ik ook een ontwerptekening van de Oude Willemsbrug: kijk eens naar dit mooie detail.
Temps Perdu 
5 reacties op “Een kaart van zalmvisserij Oranje Nassau!”
This map provides great insight into what the salmon fishery, Oranje Nassau, looked like before the development of the area. It is hard to imagine that this area was once filled with reeds, mud flats and woods. Thank you for locating and posting this map, and writing this article.
LikeLike
Hi Andrew, how very nice to hear from you! I am glad you liked my post. Kind regards, Heleen
LikeLike
Always interesting to read about history of family. Should you ever find any old pictures of my great grand farther, Arie Dubbledam and his wife, Josina de Jong, I would be more than pleased to have a copy. Josina was a cousin to your great great grandfather, Aart deJong. Arie and Josina worked, and lived, at Oranje Nassau with your great great grandfather. They also lived in Ammersol before moving to Pernis, probably at the invitation of Aart.
LikeLike
Hi Andrew, I will certainly keep that in mind! Pictures of the fishery are very rare though. The only ones i managed to find come from the family album and were taken by my grandfather in the 1930s. The fishery had stopped working in 1919.
LikeLike
Hallo Heleen, zou jij eens a.u.b contact op willen nemen met de Oudheidkamer Pernis ik ben met een onderzoek bezig over het ontstaan van de Oranje Nassau, maar ik kan in de archieven van de gemeente Pernis niet terug vinden .
Jan van der Schee
LikeLike